काठमाडौं । नेपालका खोलानालाहरुबाट हजारौँ मेगावाट विद्युत उत्पादन गर्ने क्षमता रहेपनि अझै क्षमता अनुसार उत्पादन हुन सकेको छैन । सरकारले विद्युत उत्पादनमा नीजि क्षेत्रलाई पनि आह्वान गरेपछि भने नेपालमा जलविद्युतको क्षेत्रमा उल्लेख्य सुधार देखिन थालेको छ ।
विद्युत उत्पादनमा नीजि क्षेत्र सहभागि भएपछि नेपाल विस्तारै विद्युतमा आत्मनिर्भर बन्दै मात्रै गइरहेको छैन । वर्षायाममा बढि भएको बिद्युत भारतलाई बेच्ने अवस्थामा समेत नेपाल पुगेको छ ।
भारतसँग १० हजार मेगावाट विद्युत बेच्ने सम्झौता भएपछि उर्जा क्षेत्र उत्साहित बनेको छ । विद्युतको व्यवसायिक दायरा फराकिलो हुँदै जाँदा नीजि क्षेत्रहरुले आयोजनाहरु आफ्नै बलबुताले बनाउने र विदेशी लगानी भित्र्याउने काम पनि गरिरहेका छन् ।
विदेशी लगानी भित्र्याउने क्रममा सूर्य मैना होल्डिङ कम्पनीले जापानको कैहान कम्पनी लिमिटेडसँगको सहकार्यमा नेपालमा करिब ५० अर्ब रुपैयाँको लगानीमा २८५.४४ मेगावाटको जलविद्युत आयोजना निर्माण गर्ने भएको छ ।
सूर्य मैनाले जापानस्थित कैहान कम्पनीसँगको संयुक्त लगानीमा नेपालमा निर्माण गरिने आयोजनाको लगानी ५१ अर्ब ६० करोड रुपैयाँ रहेको छ ।
जापानको लोकप्रिय नविकरणीय उर्जा कम्पनीले जलविद्युत उर्जा उत्पादन व्यवसाय स्केलमा विस्तार गर्ने क्रममा कुल व्यापार स्केल ५१ अर्ब ६० करोड रुपैयाँमध्ये ६ अर्ब ३७ करोड १० लाख रुपैयाँको बिक्रि स्केलमा १ अर्ब ९४ करोड ६० लाख रुपैयाँ नाफा गर्ने प्रक्षेपण गरेको छ ।
टोकियो स्टक एक्सचेन्ज ग्रोथ मार्केटमा सूचीकृत कैहान कम्पनी लिमिटेडले फेब्रुअरी २९ मा नेपालमा ८ वटा जलविद्युत आयोजनामा कुल २८५.४४ विद्युत उत्पादन क्षमताको विद्युत उत्पादन आयोजना सुरु गर्ने घोषणा गरेको थियो ।
यो आयोजनाका लागि सूर्य मैना होल्डिङ प्रा।लि।सँग वृहत सम्झौता समेत भइसकेको छ । कैहान कम्पनी लिमिटेड जापानमा रेस्टुरेन्ट व्यवसाय सञ्चालन गर्ने प्रतिष्ठित कम्पनी हो ।
यसले गत वर्षदेखि जापानकै अमाजोन डाटा सेन्टरमा अमेरिकाको अमाजोनबाट नविकरणीय सौर्य उर्जा प्रयोग गर्दै आएको छ । कैहान जापानको शेयर बजारमा समेत परिचित कम्पनी हो । नेपाली कम्पनी सुर्य मैनासँगको सहकार्यमा बन्ने विद्युत आयोजनाहरुले नेपालको बिजुली खपतको १६ प्रतिशत हिस्सा ओगट्नेछ ।
यो उत्पादन नेपाल विद्युत प्राधिकरणमार्फत् ३५ वर्षसम्मका लागि नेपालका साथै छिमेकी देशहरुमा समेत निर्यात गरिनेछ । जापान जलस्रोतमा धनी भएतापनि बिजुली उत्पादन गर्ने सुविधाको निर्माणले बिजुलीको बढ्दो मागलाई निरन्तरता दिन सकेको छैन ।
जापानमा सुक्खा मौसममा नियमित रूपमा रोलिङ ब्ल्याकआउट हुने गर्दछ । त्यसैले विद्युतीय उर्जाका लागि जापानको दैनिक जीवन र अर्थव्यवस्थामा चुनौति देखिरहेको छ । तर कैहान कम्पनी जस्ता नवीकरणीय उर्जा कम्पनीहरूको प्रवेशसँगै उनीहरूले नेतृत्व गर्ने विभिन्न व्यवसायहरूमार्फत् जापानको विद्युतीय उर्जामा ठूलो प्रगति हुने अपेक्षा गरिएको छ ।
